بررسی ژنز کانسار اورس کوه در ارتباط با فرآیندهای ساختاری – زمین شناختی در البرز خاوری(استان سمنان)

کانسار سرب و روی اورس کوه در فاصله 60 کیلومتری باختر شهر دامغان و در گستره البرز خاوری واقع شده است. ساختار اورس کوه شامل یک تاقدیس عادی با روند شمال خاور - جنوب باختر است و از روند عمومی چین خوردگی ها در البرز خاوری پیروی می کند. کانسار سرب و روی اورس کوه به لحاظ ژئومتری چینه کران می باشد و سنگ درونگیر آن دولومیت های بخش بالایی سازند الیکا است. دگرسانی های سنگ میزبان شامل دولومیتی شدن، سیلیسی شدن و به مقدار کمتر پیریتی شدن است. کانه زایی در این کانسار دیرزاد است و ماده معدنی بیشتر به شکل رگه ای، پرکننده حفرات کارستی و در زمینه برش ها دیده می شود. رگه های ماده معدنی در امتداد درزه ها و شکستگی های عمود بر هم شکل گرفته اند و دارای دو امتداد تقریبی sww-nee و nnw-sse هستند.کانه های سولفیدی که در مقاطع صیقلی و نمونه های دستی دیده می شود شامل گالن، اسفالریت و پیریت است و نتایج حاصل از پراش سنجی پرتوی ایکس (xrd) نمونه ها دلالت بر حضور کانی های غیرسولفیدی سروزیت، گوتیت، مینرکوردیت، روزاسیت، آلتائیت و هیدروهتارولیت در کانسنگ دگرسان شده غیرسولفیدی دارد. کانی های باطله شامل دولومیت، کلسیت، کوارتز، باریت و به مقدار کم فلورین است. بررسی ژئوترمومتری سیالات درگیر در کانی های کلسیت و باریت موجود در رگه های کانه دار نشان دهنده یک محدوده دمایی گسترده از 90 تا 423 درجه سانتیگراد است که بیشترین فراوانی داده ها بین 298 تا 323 درجه سانتیگراد است. درجه شوری سیالات از 6/0 تا 15% متغیر است که به صورت دو جمعیت مجزا با شوری کم و زیاد دیده می شود. تفاوت در میزان درصد شوری میانبارهای سیال ممکن است نشان دهنده اختلاط سیالات جوی (با شوری پایین) با شورابه های حوضه ای (با شوری بالا) باشد. دمای بالای میانبارها را می توان به وجود یک توده نفوذی باتولیتی در ژرفای منطقه (که در برداشت های ژئوفیزیک هوایی به روش ژئومغناطیس نیز وجود آن مشخص شده است) نسبت داد. خاستگاه سرب و روی سنگ میزبان کربناته بوده و تمرکز سرب و روی درون رگه ها و حفرات کارستی تحت تاثیر سیالاتی بوده که این فلزات را از درون سنگ میزبان شسته اند. در کانسار اورس کوه، کانی سازی اولیه به صورت سولفیدی بوده و تحت تاثیر فرآیندهای سوپرژن ثانویه دگرسان شده است. نفوذ سیالات جوی با فوگاسیته اکسیژن بالا، کانی های سولفیدی به ویژه سولفید های آهن را تجزیه کرده و با تولید اسید سولفوریک موجب کاهش شدید ph سیالات جوی فرورو و انحلال سرب و روی از توده سولفیدی اولیه شده است. این فرآیند همچنین باعث تشکیل مقادیر زیادی از کانی های هیدروکسیدی آهن مانند گوتیت و لیمونیت در بخش های فروشسته شده اکسیدان شده است. انحلال پذیری بالای روی نسبت به سرب باعث شده که بخش عمده فلز روی از کانسار اولیه خارج شود. در صورتی که سرب تحت تاثیر خاصیت بافر کننده سنگ میزبان کربناته به صورت فازهای غیر سولفیدی عمدتاً کربناتی (سروزیت) نهشته شده است. در مجموع بر اساس مجموعه شواهد موجود می توان کانسارسازی اولیه در کانسار اورس کوه را مشابه با کانسار سازی نوع mvt در نظر گرفت که تحت تاثیر فرآیندهای سوپرژن ثانویه دچار دگرسانی شده است.